Mùa hè phương Nam thường có mưa, trong con hẻm nhỏ sâu hun hút, cô bé buộc tóc đuôi ngựa cẩn thận tránh những vũng nước đọng trên đường đá xanh, cầm chiếc ô đi về ngôi nhà của mình ở cuối hẻm.
Tư Cẩn... không, giờ đây nên gọi cô là Từ Tư Cẩn.
Ngay cả khi hồi tưởng, cũng cần phải giữ sự cẩn trọng.
Từ Tư Cẩn che ô bước qua những giọt nước rơi từ mái ngói, đứng trên nền gạch vuông, cẩn thận xếp lại chiếc ô gần bằng chiều cao của mình, rồi bước vào ngưỡng cửa mà thuở bé cô thường ngồi.
Bà nội luôn ngồi bên cửa sổ. Trong kiểu thời tiết này, trời chiều thường đã nhập nhoạng tối.
Mắt bà không còn tốt nữa, nhưng bà vẫn kiên trì hoàn thành những món đồ thủ công đặt trên đùi mình, xâu những hạt cườm vào sợi chỉ ngũ sắc.
Mỗi xâu cườm được trả một hào, còn bên ngoài cổng trường tiểu học của Từ Tư Cẩn, những món đồ ấy được bán với giá một đồng. Cô chưa từng mua, cũng chưa bao giờ giữ lại bất kỳ thành quả nào từ bàn tay bà cho riêng mình.
Đôi khi Từ Tư Cẩn lại mua những sợi dây màu sắc treo lủng lẳng – cô không biết rõ chúng vốn để làm gì.
Những sợi dây hai hào ấy được nối với nhau, trở thành đồ chơi trong giờ ra chơi của cô. Cô cùng Trình Hân, cô bạn ngồi cùng bàn, chơi trò đan dây. Kiểu dây đan của cô luôn phức tạp hơn của Trình Hân một chút.
Là bà nội dạy cô.
Dù nói là "bước", thực ra Từ Tư Cẩn giống như nhảy chân sáo vào nhà.
Cô giống như khoe khoang mà đưa đóa ngọc lan vừa nhặt được cho bà nội xem. Khi nhận được lời khen ngợi, cô liền lục trong tủ gỗ cũ lấy ra một chiếc bát, đổ nước vào, rồi nâng niu đặt đóa ngọc lan ấy vào trong bát.
Đóa hoa bị ai đó bẻ xuống rồi vứt bỏ, giờ không còn cành để níu giữ, chỉ có thể lặng lẽ nằm yên trong nước.
"Bà ơi, vừa nãy cháu nghe thấy tiếng giày cao gót trong hẻm."
Có lẽ là mẹ đã về rồi.
"Mẹ bao giờ mới về hả bà?"
Một hạt cườm bà xâu mãi không vào, cuối cùng mới phát hiện nó là hạt cườm lỗi, lỗ không được khoan thông.
"Khi nào mẹ nhớ Tiểu Cẩn, mẹ sẽ về thôi."
Lúc ấy cô còn nhỏ, không biết rằng Nghiêm Cẩm chỉ là người sinh ra cô, chứ không phải mẹ cô.
Thế nên, cô vẫn vui vẻ, nói, "Hân Hân thay răng rồi, giờ cậu ấy chẳng còn cái răng cửa nào nữa."
Khi đó, Từ Tư Cẩn vẫn ngọt ngào gọi Trình Hân là "Hân Hân." Cô đã quên mất mình đã từ bỏ thói quen đáng yêu ấy từ bao giờ.
"Rất ít đứa trẻ như vậy, nhưng cũng không phải là chuyện không thể xảy ra."
Bà nội hơi ngập ngừng, rồi nhận xét như vậy.
Sau đó bà vẫy tay gọi Từ Tư Cẩn, "Lại đây, để bà xem khi nào thì răng sữa của Tiểu Cẩn sẽ rụng."
Từ Tư Cẩn ngoan ngoãn bước đến, há miệng để bà kiểm tra.
Mắt bà nhìn không rõ lỗ trên hạt cườm nhựa, nhưng lại rất cẩn thận khi kiểm tra răng của Từ Tư Cẩn.
"Tiểu Cẩn phát triển chậm hơn một chút, nhưng không sao cả, cuối cùng vẫn sẽ lớn thôi."
Rồi sẽ lớn, cũng như con người rồi sẽ già.
Hoa ngọc lan sẽ nở, nhưng cũng sẽ tàn. Tuy nhiên, xuân sang năm lại tới, miễn là không bị những con quái vật thép san bằng.
"Trong giờ ra chơi nhảy dây, Hân Hân nhảy cao quá, ngã một cú đau điếng."
Từ nhỏ, Trình Hân đã là một đứa trẻ rất bướng bỉnh, không bao giờ chịu từ bỏ, làm gì cũng như vậy.
Từ Tư Cẩn tin rằng răng của Trình Hân rụng cũng có phần vì nguyên nhân này. Cô lớn hơn Trình Hân vài tháng, khi còn nhỏ, cô không muốn bị tụt lại trong bất kỳ tiến độ trưởng thành nào.
Muốn lớn lên, muốn lớn lên.
Bao giờ mới có thể lớn đây?
Cô không biết những câu chuyện như thế sẽ khiến bà lo lắng. Sau này, khi cô không hay biết, bà đã lén đặt một sợi dây chun mới vào cặp sách của cô, thay cho sợi dây cũ đã bị đứt từng đoạn vì sử dụng quá nhiều.
Bằng số tiền của một chuỗi hạt.
"Hôm nay con xem "Hoàn Châu Cách Cách" ở nhà Trình Hân rồi. Hoàng thượng đã tha thứ cho Tiểu Yến Tử, họ đều quay trở lại hoàng cung để sống. Bố của Trình Hân nói sắp đến hồi kết rồi."
Khi ấy, bộ phim "Hoàn Châu Cách Cách" nổi tiếng khắp cả nước, ngay cả người lớn cũng không ngoại lệ.
Bà nội cười từ tận đáy lòng, "Họ trở lại hoàng cung rồi à? Tốt quá, sẽ không phải chịu cảnh ăn bữa nay lo bữa mai nữa."
Nhà của cô không có tivi, mọi thứ trong nhà đều cũ kỹ, như thể được giữ nguyên từ thế kỷ trước.
Trình Hân là bạn thân nhất của Từ Tư Cẩn từ hồi tiểu học. Bố mẹ của Trình Hân làm công nhân trong nhà máy, thu nhập ổn định cho phép cô ấy mỗi ngày sau giờ tan học được xem tivi một lúc.
Đối với bà nội, một cuộc sống ổn định quan trọng hơn tất cả. Khi Từ Tư Cẩn còn chưa hiểu ý nghĩa của bốn chữ "cơ sở vật chất," thì mỗi ngày trong cuộc sống của cô đã âm thầm dạy cô về tầm quan trọng của tiền bạc.
Nhưng lúc này cô vẫn chưa hiểu chuyện, không nhận ra sau khi mặt trời lặn, ánh sáng càng yếu, công việc của bà càng trở nên khó khăn hơn. Cô nằng nặc bắt bà giúp mình cột lại tóc.
Trong trường, những cô lớp trưởng thường buộc tóc đuôi ngựa. Khi chơi nhảy dây, đuôi tóc bay rất cao.
Nhưng lần này cô muốn buộc hai bím tóc, giống như Tiểu Yến Tử khi bị giam trong Hàn Huyên Kỳ Xã.
Bà nội kiên nhẫn chia tóc của cô thành hai phần, chiếc lược gỗ óc chó cũ kỹ luồn qua mái tóc đen nhánh của cô.
Hồi nhỏ, việc cắt tóc là điều khiến cô đau khổ nhất, chỉ mong tóc mình mãi dài không dứt. Nhưng tóc luôn dài đến một mức nhất định rồi ngừng lại.
"Tóc của Tiểu Cẩn đẹp thật, giống tóc của bà hồi trẻ."
Từ Tư Cẩn nhìn mái tóc ngày càng thưa thớt bạc trắng của bà thì có chút không tin. Nhưng khi nhìn đôi tay khéo léo của bà đang thắt bím tóc cho mình, cảm giác vui sướng đã lấn át mọi nghi ngờ.
Khi cột sợi dây chun để cố định bím tóc cuối cùng, bà nói, "Đợi khi Tiểu Cẩn của chúng ta xuất giá, bà sẽ dùng những chuỗi hạt này làm cho cháu một chiếc phượng quan, giống chiếc Tiểu Yến Tử đội trong bài nhạc kết của "Hoàn Châu Cách Cách". Được không?"
Nhưng Từ Tư Cẩn đã nhìn thấy những cô dâu chụp ảnh cưới ở trung tâm thị trấn, họ không đội phượng quan như thế.
Cô cảm thấy may mắn vì khi đó mình đã không từ chối bà.
Trời càng lúc càng tối, là học sinh tiểu học, Từ Tư Cẩn nên làm bài tập toán và văn hôm nay.
Cô mang cặp sách đến bàn học, bật chiếc đèn bàn cũ kỹ, rút một quyển bài tập từ ngăn kệ gọn gàng ra, lật mở, rồi cẩn thận dùng tẩy xóa sạch những dấu vết còn sót lại trên trang giấy.
Cục tẩy có hình "Thủy Thủ Mặt Trăng" được cô giữ gìn rất cẩn thận, thậm chí muốn bọc thêm một lớp giống như bọc sách.
Quyển bài tập là đồ mà chị lớn ở nhà bên, người vừa lên cấp hai, để lại. Từ bé, Từ Tư Cẩn hay theo sau chị ấy chơi, làm "tay sai nhỏ" giúp chị ấy khoa trương thanh thế, cổ vũ hô hào.
Khi chị từ bỏ những trò trẻ con đó, chị nghiêm túc trao lại "di sản" thời tiểu học của mình cho cô.
Hôm nay bà nội không nấu ăn. Hôm qua, cô đã dùng một bài kiểm tra toán đạt điểm tuyệt đối để đổi lấy một phần bánh bột hấp. Bà đã hứa, sau khi cô làm xong bài tập, bà sẽ thực hiện lời hứa ấy.
Chiếc đèn bàn dường như lại trục trặc, lúc sáng lúc tối.
Nhưng Từ Tư Cẩn cũng không để ý, vì cô tin ngôi nhà này có phép màu, ngày mai khi tan học về, đèn sẽ lại sáng.
Khoảng sáu giờ, trời đã tối đen vì mưa. Cuối cùng cô dụi mắt, viết xong tất cả bài tập.
Bà nội cầm chiếc ô mà Từ Tư Cẩn mang về, trong màn mưa hè dai dẳng, mở ra một khoảng trời nhỏ, dẫn cô cháu gái bé nhỏ bước qua con đường đá xanh, đi ra khỏi con hẻm.
Dưới tán cây ngô đồng hai bên đường, ngày càng nhiều phụ nữ mang giày cao gót đi lại. Tiếng gót giày của họ hòa cùng âm thanh xe hơi thỉnh thoảng chạy qua trong con phố chật hẹp, khiến từ "mẹ" lạc mất giữa những âm thanh ấy.
Họ ngồi bên chiếc bàn nhỏ duy nhất trong cửa hàng. Trên bàn chỉ có một phần bánh bột hấp của Từ Tư Cẩn.
Bà nội về nhà sẽ tự nấu một bát mì cho mình. Lý do bà đưa ra là bà không ăn được những thứ dính và ngấy.
Từ Tư Cẩn ngồi đó, đôi mắt to tròn nhìn dòng người qua lại trên phố.
Nhìn những đứa trẻ đồng trang lứa vừa đi qua vừa bàn luận về thắng thua trong tiệm game hôm nay, ánh mắt chúng vô tình lướt qua chiếc máy quay xúc xích đang chạy.
Hoặc nhìn những đứa trẻ được bố mẹ che chở trong vòng tay, vội vã bước qua trong cơn mưa dai dẳng như không dứt này.
"Bố mẹ mình làm việc ở miền Nam."
Mỗi lần nhìn thấy những cảnh tượng như vậy, trong lòng Từ Tư Cẩn luôn thầm nhẩm đi nhẩm lại câu nói này.
Cô luôn giới thiệu với các bạn học như thế, vì lúc đó cô chưa trải qua đủ những nỗi đau khổ.
Đến khoảnh khắc cô hiểu chuyện, cô liền nhận ra rằng, người đi về phương Nam, chưa bao giờ là bố mẹ của Từ Chi Vĩnh.
Tư Cẩn ăn rất chậm, từng miếng đều phải nhai thật kỹ để cảm nhận vị ngon.
Hai bà cháu ở lại trong cửa hàng cho đến tận tám giờ tối. Cơn mưa cuối cùng cũng ngừng. Ông chủ quạt cây quạt lá cọ, tạm biệt hai người. Bà nắm tay Từ Tư Cẩn đi ngang qua trạm xe buýt.
Bản tin trên tivi vừa lặp đi lặp lại, nhắc nhở mọi người rằng sắp có bão. Cơn mưa nhỏ mà hai bà cháu vừa trải qua hóa ra chỉ là khúc dạo đầu của trận bão này.
Vì vậy, một chuyến xe buýt đã sớm đưa đám học sinh trường Trung học Đông Thanh đến dừng lại ở trạm xe này. Những nhóm đông đúc, ríu rít ban đầu, dần tách ra thành những tốp nhỏ hơn.
Những học sinh mặc đồng phục đỏ, trong mắt Từ Tư Cẩn, vừa to lớn vừa buồn cười như những con quái vật. Nhưng ánh mắt của bà nội, vẫn luôn dịu dàng và bình đẳng khi nhìn qua từng người một.
Chỉ riêng khi nhìn Tư Cẩn, tình yêu mới không còn bình đẳng nữa.
Khi những học sinh ồn ào kia đều đã rời đi hết, bà mỉm cười, nheo mắt nhìn Từ Tư Cẩn, nói, "Đợi Tiểu Cẩn của chúng ta lớn, cũng sẽ mặc bộ đồng phục như thế này, tan học muộn rồi lên xe buýt về bên cạnh bà."
Đúng vậy, sau này cô đã mặc bộ đồng phục đó.
Sẵn sàng dâng trọn bản thân mình cho những bài tập chỉ có thể hiểu trong những khoảng thời gian nhất định. Sẵn sàng trong buổi tự học sáng, mở miệng đọc lớn những từ vựng mà phát âm của chúng luôn khiến cô xấu hổ.
Cũng đã từng trải qua vô số buổi tối âm thầm không ai biết đến, vật lộn với bản thân, cố gắng gửi trái tim mình qua ánh mắt.
Vừa sợ anh không đón nhận, vừa sợ trong ba lần rụng lá ngô đồng duy nhất ấy, anh chưa từng ngoảnh lại.
Còn lúc này, ánh đèn xuyên qua kẽ lá ngô đồng, trộn lẫn với mùi thơm còn sót lại của món Oden mà đám học sinh kia để lại.
Phương Nam, nơi mãi mãi ẩm ướt ấy.